Hollandalıların Üçte Biri Sağlık Sorunlarında Yapay Zekaya Başvuruyor

DRT Haber Merkezi

Hollanda’da yapay zekâ (YZ) destekli sohbet robotları, vatandaşların sağlık konularına yaklaşımında giderek daha etkili hale geliyor. Univé sigorta şirketinin PanelWizard aracılığıyla 1.042 kişiyle yaptığı araştırmaya göre, Hollandalıların yaklaşık üçte biri son bir yıl içinde sağlık şikayetleriyle ilgili olarak ChatGPT, Gemini veya Copilot gibi yapay zekâ sohbet robotlarına danıştı. Özellikle gençler ve küçük çocuk sahibi ebeveynler bu araçları daha sık kullanıyor.

Katılımcılar, yapay zekânın anonim şekilde soru sorma gibi avantajlarını öne çıkarırken; gizlilik, güvenilirlik ve gecikmiş tıbbi yardım riski konularında endişelerini de dile getirdiler.

Gençler Sağlık Sorularını Önce Yapay Zekaya Soruyor

Araştırmaya göre her beş kişiden biri, yapay zekâ sohbet robotlarının sağlık konularında güvenilir tavsiyeler verebileceğini düşünüyor. Bu oran, YZ’yi aktif olarak kullanan gençlerde neredeyse yüzde 50’ye ulaşıyor.

Katılımcıların üçte biri, sağlıkla ilgili sorularını anonim biçimde yapay zekâya sormanın kendilerini daha rahat hissettirdiğini belirtti. Yapay zekâ kullanıcıları arasında bu oran yüzde 75’e yaklaşıyor.

Yapay Zekâ Rahatlatıyor ama Doktor Ziyaretini de Erteletebiliyor

Yapay zekâ sohbet robotları, insanların ne zaman doktora gitmeye karar verdiklerini de etkiliyor. Hollandalıların beşte biri, bir YZ sohbet robotuyla konuştuktan sonra doktora gitmeyi ertelediğini veya gerek duymadığını söylüyor. Yapay zekâ kullanıcılarında bu oran neredeyse yarıya çıkıyor.

Buna karşın, tüm katılımcıların yüzde 36’sı — ve YZ kullanıcılarının yaklaşık dörtte üçü — bir yapay zekâ sohbetinin kendilerini doktorla iletişime geçmeye teşvik ettiğini ifade etti.

Gecikme, Hatalı Bilgi ve Endişe Artışı

Her ne kadar birçok kişi yapay zekâyı faydalı bir ilk adım olarak görse de, olumsuz deneyimler de yaygın. Hollandalıların beşte biri, YZ ile konuştuktan sonra doktor ziyaretini ertelediğini söylüyor.
Yine her beş kişiden biri, aldığı yapay zekâ tavsiyesinin uzmanlar tarafından yanlış veya eksik bulunduğunu belirtti. Bu durum özellikle düşük eğitim seviyesine sahip kişilerde (yüzde 24) daha sık görülüyor.

Ayrıca, katılımcıların üçte biri, YZ’den aldığı tavsiye sonrasında daha fazla endişelendiğini ifade etti.

Gizlilik Endişesi ve Sınırlı Güven

Yapay zekâ kullanımına dair en büyük endişelerden biri gizlilik. Katılımcıların yaklaşık yüzde 62’si, sağlık verilerinin nasıl kullanıldığı konusunda endişe duyduğunu belirtti. Gençler bu konuda daha az kaygı taşıyor.

Aynı zamanda Hollandalıların yarısından fazlası, yapay zekâ sohbet robotlarının insanların tıbbi yardımı geç almasına neden olabileceğinden korkuyor.

Univé’nin sağlık yöneticisi Angelique Holtman, konuyla ilgili olarak şunları söyledi:

“Yapay zekâ sohbet robotları, sağlıkla ilgili bilgilere erişimi kolay ve anonim hale getiriyor. Bu, insanların şikayetlerini daha hızlı fark etmelerine yardımcı olabilir. Ancak, bu tür araçlar sağlık riski de taşıyor. Önemli olan, alınan bilgilerin güvenilir bir kaynaktan geldiğinden emin olmaktır.”

Holtman, yalnızca sağlık profesyonellerinin geliştirdiği araçların kullanılmasını öneriyor. Örneğin, Hollanda’daki ‘Moet ik naar de dokter.nl’ adlı web sitesi ve Univé’nin ücretsiz danışmanlık hattı “Dokter bij de Hand” vatandaşlara doğrudan bir sağlık uzmanına ulaşma imkânı sağlıyor.

Bu hizmetler sayesinde insanlar, sağlıkla ilgili sorularında daha hızlı, güvenli ve doğru bir şekilde yönlendirilebiliyor.

Bijna één op de drie Nederlanders raadpleegt AI bij gezondheidsklachten

AI-chatbots spelen een steeds grotere rol in hoe Nederlanders omgaan met hun gezondheid. Uit onderzoek van Univé, uitgevoerd door PanelWizard onder 1.042 Nederlanders, blijkt dat bijna één op de drie Nederlanders het afgelopen jaar een AI-chatbot zoals ChatGPT, Gemini of Copilot heeft geraadpleegd bij gezondheidsklachten. Vooral jongeren en ouders met jonge kinderen maken hier gebruik van.

Gebruikers zien duidelijke voordelen, zoals de mogelijkheid om anoniem vragen te stellen, maar maken zich ook zorgen over privacy, betrouwbaarheid en het risico dat mensen te laat medische hulp zoeken.

Jongeren stellen hun gezondheidsvragen vaker aan AI

Eén op de vijf Nederlanders vindt dat een AI-chatbot betrouwbaar advies kan geven over gezondheidsklachten. Onder jongeren die daadwerkelijk AI gebruiken, loopt dit op tot bijna de helft. Daarnaast vindt ruim één op de drie Nederlanders het prettig om anoniem gezondheidsvragen te stellen via een AI-chatbot. Onder regelmatige gebruikers is dat aandeel zelfs bijna 75 procent.

AI-chatbots stellen gerust, maar leiden ook tot uitstel van zorg

AI-chatbots hebben invloed op het moment waarop mensen besluiten hulp te zoeken. Ruim één op de vijf Nederlanders zegt dat een AI-chatbot hen voldoende geruststelde om later – of helemaal niet – naar de huisarts te gaan. Onder AI-gebruikers geldt dit zelfs voor bijna de helft.

Aan de andere kant zegt 36 procent van alle Nederlanders, en bijna driekwart van de AI-gebruikers, dat een AI-chat hen juist aanzette om contact op te nemen met een arts.

Onzekerheid en verkeerde informatie

Hoewel veel mensen AI als een nuttige eerste stap beschouwen, zijn er ook risico’s. Eén op de vijf Nederlanders heeft weleens een bezoek aan de huisarts uitgesteld na contact met een AI-chatbot. Daarnaast zegt bijna één op de vijf dat de informatie die ze kregen onnauwkeurig of onvolledig bleek volgens een deskundige. Vooral lager opgeleiden (24%) melden dat ze verkeerde informatie ontvingen.

Ook blijkt dat AI onbedoeld onrust kan veroorzaken: bijna één op de drie Nederlanders voelde zich bezorgder na het lezen van een AI-advies.

Zorgen over privacy en voorzichtig vertrouwen

Het gebruik van AI roept vragen op over privacy en veiligheid. Bijna twee op de drie Nederlanders (61,9%) maken zich zorgen over hoe hun gegevens worden gebruikt. Jongeren hebben die zorgen in mindere mate. Tegelijkertijd vreest meer dan de helft van de Nederlanders dat AI-chatbots ertoe kunnen leiden dat mensen te laat medische hulp zoeken.

“AI-chatbots maken gezondheidsinformatie laagdrempelig en anoniem toegankelijk,” zegt Angelique Holtman, propositiemanager Zorg bij coöperatie Univé.
“Dat kan mensen helpen sneller inzicht te krijgen in hun klachten. Maar het levert ook gezondheidsrisico’s op. Het blijft belangrijk om te controleren of het advies afkomstig is van een betrouwbare bron, zodat mensen op tijd de juiste expert kunnen raadplegen.”

Holtman raadt aan om alleen door zorgprofessionals ontwikkelde tools te gebruiken, zoals de website ‘Moet ik naar de dokter.nl’, die ook door huisartsenposten wordt ingezet. Daarnaast biedt Univé haar leden gratis toegang tot ‘Dokter bij de Hand’, een telefonische dienst waarmee men snel en veilig contact kan opnemen met een zorgprofessional.

Zo wil Univé mensen helpen om sneller, veiliger en met meer zekerheid de juiste zorg te vinden.